Tăng trưởng kinh tế của toàn khu vực Đông Nam Á (ĐNÁ) dự kiến sẽ chậm lại trong năm 2019, giảm còn 5%, sau khi được ước tính ở mức 5,3% trong năm 2018, theo báo cáo Tiêu điểm kinh tế: Khu vực Đông Nam Á mới nhất của ICAEW. Căng thẳng Mỹ-Trung, kéo theo là sự giảm tốc nguồn cầu của Trung Quốc, sẽ ảnh hưởng đáng kể đến tăng trưởng của ĐNÁ, nhất là đối với những nền kinh tế lệ thuộc vào xuất khẩu có kim ngạch xuất khẩu cao sang Trung Quốc như Singapore, Malaysia.

Trong quý 3/2018, tăng trưởng kinh tế tiếp tục giảm nhẹ ở phần lớn các nền kinh tế ĐNÁ, khi bình quân tăng trưởng GDP giảm còn 4,8% so với cùng kỳ và so với 5,2% của quý 2/2018. Việt Nam là một ngoại lệ khi tăng trưởng GDP tăng lên 6,9% cả năm, so với 6,7% của quý 2 do thu hút đầu tư FDI tiếp tục là nguồn hỗ trợ cho tăng trưởng của các lĩnh vực chế tạo, chế biến và xuất khẩu.

Tăng trưởng GDP toàn khu vực dự kiến sẽ chậm lại trong năm tới, khi nhiều nền kinh tế của khu vực có quy mô nhỏ, mở cửa và lệ thuộc nhiều vào xuất khẩu sang Trung Quốc, do các mối liên kết trong chuỗi cung ứng cũng như lực cầu nội địa của Trung Quốc bị thắt chặt. Trong số các nền kinh tế ĐNÁ, Singapore dự kiến sẽ có mức giảm mạnh nhất, khi tăng trưởng GDP của nước này được dự báo sẽ giảm từ mức dự tính 3,3% của năm 2018 xuống còn 2,5% cho năm 2019. Ngược lại, Indonesia và Philipines sẽ ít bị ảnh hưởng nhất. Theo đó, tăng trưởng dù dự kiến sẽ giảm nhẹ ở Việt Nam, Indonesia và Philipines trong năm 2019 nhưng các nước này sẽ vẫn nằm trong số 10 nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất thế giới.

Bà Sian Fenner, Cố vấn kinh tế ICAEW kiêm Trưởng Chuyên gia kinh tế Oxford khu vực Châu Á, cho biết: “Theo mô phỏng của chúng tôi về tương quan thuế quan Mỹ-Trung , chúng tôi dự tính các nền kinh tế Châu Á có quan hệ mật thiết nhất với Trung Quốc sẽ chịu ảnh hưởng nhiều nhất từ thương chiến. Trong bối cảnh toàn cầu nhiều thách thức, chúng tôi dự tính ảnh hưởng lan tỏa của cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung sẽ còn lớn hơn nữa trong năm 2019, kéo theo dự báo tăng trưởng khu vực giảm xuống còn 5% cho năm 2019, dù vậy, tình hình kinh tế vĩ mô toàn cầu sẽ vẫn tương đối tích cực.”

Lực cầu trong nước sẽ là vùng đệm trước các bất lợi thương mại

Nguồn cầu trong nước nhiều khả năng sẽ là chỗ dựa phần nào trong bối cảnh triển vọng kém thuận lợi về xuất khẩu. Chính sách tài chính nới lỏng sẽ là một sự hỗ trợ, cùng với chi tiêu tài khóa dự kiến sẽ ở mức cao tại các nước Indonesia, Thái Lan, Philipines trước các kỳ bầu cử diễn ra trong nửa đầu năm 2019. Ngoài ra, chính phủ nhiều nước trong khu vực, như Indonesia, Malaysia, dự kiến sẽ không đạt được các chỉ tiêu tham vọng về tăng cường tài khóa cho năm 2019. Về phần Việt Nam, tuy tình hình tài khóa của chính phủ đã được cải thiện nhưng cũng không có nhiều dư địa để nới lỏng chính sách tài khóa trong năm sau.

Tuy vậy, tăng trưởng nguồn cầu trong nước ít khả năng có thể đạt được tốc độ vượt bậc của năm 2018, một phần vì ít hỗ trợ từ chính sách tiền tệ hơn. Indonesia và Philipines là hai nước tích cực nhất khi mỗi nước đã nâng lãi suất chính sách lên 175 điểm phần trăm nhằm hỗ trợ đồng nội tệ của mình. Trong thời gian tới, ngân hàng trung ương các nước dự kiến sẽ tiếp tục thắt chặt chính sách trong cả năm 2019.

Ông Mark Billington, Giám đốc ICAEW khu vực Đông Nam Á, chia sẻ: “Nguồn cầu trong nước dù khá khả quan trong năm nay nhưng sẽ khó đạt được tốc độ tăng vượt bậc như của năm 2018, một phần do ít hỗ trợ hơn từ chính sách tiền tệ. Cùng với sự giảm nhẹ về tăng trưởng xuất khẩu, chúng tôi dự tính tăng trưởng GDP của toàn bộ các nền kinh tế ĐNÁ sẽ giảm nhẹ trong năm sau do ảnh hưởng của xung đột thương mại Mỹ-Trung hiện nay và việc thắt chặt chính sách tiền tệ trên toàn cầu.”

Ngoài ra, báo cáo còn cho biết một số kết quả như sau:

• Tăng trưởng GDP của Indonesia giảm nhẹ xuống còn 5,1% trong năm 2018 và 2019

Tăng trưởng GDP giảm nhẹ trong quý 3 xuống còn 5,2% so với cùng kỳ và từ 5,3% của quý 2, trong khi tăng trưởng tiêu dùng cá nhân giảm nhẹ xuống còn 5,1% cùng kỳ. Kim ngạch nhập khẩu giảm nhiều hơn xuất khẩu, nhờ đó cũng làm chậm tốc độ giảm GDP theo kim ngạch xuất khẩu thuần, dẫn đến tăng trưởng chung chỉ giảm nhẹ.

Nguồn cầu trong nước sẽ tiếp tục là động lực chính thúc đẩy tăng trưởng của năm 2019, dù việc tăng lãi suất có khả năng sẽ ảnh hưởng đến đầu tư và tiêu dùng cá nhân. Ngoài ra, đầu tư cơ sở hạ tầng của nhà nước chậm lại trước kỳ tổng tuyển cử tới vào tháng 4/2019 và tình trạng chậm tiến độ của một số dự án và thu hút vốn đầu tư có khả năng sẽ là quá đủ để xóa sạch mọi mức tăng có được nhờ tăng chi tiêu công trước kỳ bầu cử. Vì vậy, dự báo tăng trưởng của Indonesia sẽ vẫn giữ ở mức 5,1% cho năm 2018 và 2019.

• Tăng trưởng GDP của Malaysia giảm xuống mức thấp nhất trong hai năm

Đối với Malaysia, tăng trưởng GDP sẽ giảm nhẹ trong quý 3 xuống còn 4,4% cùng kỳ, từ mức 4,5% của quý trước. Tăng trưởng chịu ảnh hưởng của các xáo trộn ở chiều cung trong ngành khoáng sản khi tổng tăng trưởng xuất khẩu giảm 0,8% cả năm. Do tăng trưởng nhập khẩu cũng giảm mạnh, kết quả kim ngạch xuất khẩu thuần sẽ dẫn đến mức tăng trưởng hàng năm giảm 0,7% điểm trong Quý 3.

Mặt khác, nguồn cầu tư nhân mạnh hiện nay cũng bị khỏa lấp bởi yếu kém về kinh tế đối ngoại. Chi tiêu hộ gia đình tăng trong Quý 3, với mức tăng cả năm 9% nhờ chính sách miễn giảm thuế có thời hạn áp dụng trong 2 trên 3 tháng của quý này. Tăng trưởng đầu tư cố định cũng tăng 3,2% so với cùng kỳ, nhờ đầu tư tư nhân tăng 6,9% cùng kỳ.

Trong thời gian tới, tăng trưởng chi tiêu hộ gia đình mạnh khó có khả năng sẽ được duy trì, trong khi đó sự nguội lạnh của nguồn cầu nhập khẩu từ Trung Quốc và sự gia tăng chính sách bảo hộ thương mại sẽ dẫn đến tăng trưởng xuất khẩu giảm. Trong chương trình củng cố tài khóa hiện nay, tăng trưởng GDP của Malaysia dự kiến sẽ giảm nhẹ từ mức 4,8% năm 2018 xuống 4,5% năm 2019.