(Đăng trên Tạp chí Kế toán và Kiểm toán, số T10/2017)

Câu hỏi 1: Nếu công ty con đã mở thủ tục phá sản thì công ty mẹ có phải hợp nhất công ty con đó không và quyền kiểm soát có thể được coi là tạm thời không?

Trả lời:
Việc mở thủ tục phá sản mà chưa có quyết định của tòa về việc tiếp quản công ty con, thì vẫn chưa thể loại công ty con ra khỏi báo cáo tài chính (BCTC) hợp nhất. Việc tòa thực hiện quyền giám sát thông qua quản tài viên nhưng không thực hiện quyền định đoạt, thì quyền kiểm soát vẫn thuộc công ty mẹ. Khi công ty con phá sản, cần nghiên cứu chi tiết từng trường hợp cụ thể, để xác định việc công ty mẹ có còn nắm giữ quyền kiểm soát hay không thông qua các dấu hiệu như: Công ty mẹ có quyền quyết định về giá bán tài sản, có quyền sử dụng tiền thu được từ việc thanh lý tài sản hay không?

Câu hỏi 2: Cổ phiếu quỹ trên BCTC hợp nhất xảy ra trong trường hợp nào?

Trả lời:
Có sự khác biệt về cổ phiếu quỹ trên BCTC riêng và BCTC hợp nhất. Trên BCTC hợp nhất, cổ phiếu quỹ gồm 2 trường hợp: Cổ phiếu quỹ của công ty mẹ và khoản công ty con đầu tư ngược vào công ty mẹ. Cổ phiếu quỹ của công ty con sẽ không được trình bày trên BCTC hợp nhất, theo quy định của Thông tư 202. Do tài sản thuần của công ty con đều được phân bổ cho cổ đông mẹ và cổ đông không kiểm soát. Mặt khác, khi tài sản thuần của công ty con có biến động sẽ làm thay đổi cơ cấu sở hữu của công ty mẹ và cổ đông không kiểm soát, mọi chênh lệch trong phần sở hữu của các bên được ghi nhận ngay vào lợi nhuận sau thuế chưa phân phối hoặc NCI.