Đăng trong Chuyên mục “Giải đáp thắc mắc” của Tạp chí Kế toán và Kiểm toán (ISSN 1859 – 1914), số 214, Tháng 7/2021 

Hỏi:
Đối với trường hợp hợp đồng xây dựng có điều khoản thanh toán theo tiến độ. Giả sử tiến độ thanh toán là 3 lần và lần cuối là ngày 31/12/20xx. Tại ngày này, công ty cũng đã hoàn thành xong công trình nhưng bên chủ đầu tư chưa nghiệm thu. Tiền thanh toán, chờ sau khi nghiệm thu chủ đầu tư mới thanh toán.
Vậy tại thời điểm 31/12/20xx, doanh nghiệp đã được ghi nhận doanh thu xây lắp hay chưa?
Trong trường hợp, nếu đã được ghi nhận doanh thu thì bản chất ở đây khác gì so với trường hợp ghi nhận doanh thu theo giá trị khối lượng thực hiện? Vì đơn giản điều khoản thanh toán theo tiến độ chỉ là một điều khoản thanh toán trên hợp đồng. Đúng ra, công ty nhận được tiền thì mới ghi nhận doanh thu trước. Còn nếu chỉ bám vào điều khoản thanh toán thì về kế toán không khác trường hợp ghi nhận doanh thu theo khối lượng thực hiện.
Lúc đầu, tôi cho rằng việc thanh toán là để đảm bảo thu được lợi ích kinh tế trong tương lai nên mới có thể ghi nhận doanh thu trước. Nhưng Thông tư 200 hay chuẩn mực kế toán không đề cập việc này mà chỉ nói về một điều khoản thanh toán làm mình không rõ được bản chất. Tôi chưa hiểu việc ghi nhận này, mong Câu lạc bộ Kế toán trưởng chia sẻ.

Trả lời:
(Trả lời từ Câu lạc bộ Kế toán trưởng toàn quốc)

Trong mọi trường hợp, doanh thu đều phải ghi nhận dựa trên khối lượng xây lắp, sự khác biệt giữa doanh thu trong trường hợp thanh toán theo tiến độ và doanh thu thanh toán theo khối lượng thực tế chỉ nằm ở chỗ: Nếu thanh toán theo tiến độ thì doanh thu được ghi nhận dựa trên khối lượng thực hiện do nhà thầu tư xác định (mà không cần xác nhận của chủ đầu tư); Nếu thanh toán theo khối lượng thực tế thì doanh thu được ghi nhận cũng dựa trên khối lượng thực hiện nhưng phải có xác nhận của chủ đầu tư (nghiệm thu).
Như vậy, việc ghi nhận doanh thu hoàn toàn phải căn cứ vào khối lượng chứ không phải căn cứ vào số tiền đã nhận được. Vì vậy, ngay cả khi hợp đồng ký kết là thanh toán theo tiến độ thì bạn cũng chưa chắc được ghi nhận doanh thu nếu không có khối lượng.
Ví dụ về việc ghi nhận doanh thu trong trường hợp thanh toán theo tiến độ như sau:
1. Định kỳ, căn cứ vào khối lượng thực tế đã hoàn thành (do nhà thầu tự xác định): Nợ 337/Có 511 (không phải là số trên hóa đơn đòi tiền theo tiến độ).
2. Căn cứ vào số tiền được thanh toán theo tiến độ: Nợ 131/Có 337 (là số sẽ phát hành hóa đơn đòi tiền theo tiến độ).
Như vậy, số chênh lệch giữa bên Có và Nợ 337 là chênh lệch giữa số tiền thanh toán theo tiến độ và khối lượng thực tế nhà thầu hoàn thành. Thậm chí nếu nhà thầu không có khối lượng thì chỉ có bút toán 2. Thực chất nếu lập báo cáo theo IFRS 15 thì doanh thu ghi nhận sẽ hướng theo phương pháp này.
Vì vậy, chúng tôi không khẳng định bạn đã được ghi nhận doanh thu hay chưa vì bạn không nói đã có khối lượng hay chưa. Tuy nhiên, bạn căn cứ vào các nguyên tắc trên để ghi nhận doanh thu nhé.

Hỏi:
Trường hợp cấp mã số thuế cho người lao động bằng căn cước công dân nên người đó có 2 mã số thuế nhưng bên tôi vẫn muốn kê khai và đưa vào báo cáo quyết toán cho người lao động đó theo số đã cấp ở công ty có được không vì hiện tại người lao động đó đã nghỉ cũng khó cho việc gộp mã số thuế, mà thời hạn nộp báo cáo quyết toán cũng sắp đến gần?

Trả lời:
Trường hợp người lao động có đồng thời hai mã số thuế đang có hiệu lực thì Quý công ty sử dụng mã số thuế đang theo dõi kê khai khấu trừ trong năm để kê khai quyết toán thuế. Đồng thời, Quý Công ty cần thông báo người lao động liên hệ cơ quan thuế để làm thủ tục thay đổi thông tin, thống nhất một mã số thuế, tránh phát sinh vướng mắc trong việc kê khai, khấu trừ thuế về sau.