Như thế là không sòng phẳng, và vô hình trung trở thành rào cản cho chính họ trêncon đường tiến tới sự phát triển tích cực hơn.

Muốntốt cho doanh nghiệp nhà nước, cần đặt các doanh nghiệp này vào áp lực cạnhtranh và bình đẳng với các thành phần doanh nghiệp khác. Và khi cũng phải đốimặt với những rủi ro thị trường, tôi nghĩ họ sẽ có những thay đổi theo hướngtốt lên đối với người dân cũng như dư luận xã hội trong cách ứng xử.

Muốnlàm được điều này, công khai hoạt động của các tập đoàn, doanh nghiệp nhà nướclà một trong những cách làm mang tính chất quyết định nhất. Các doanh nghiệpnhà nước không thể vận hành theo cơ chế thị trường chừng nào họ chưa công khaiminh bạch hoạt động của mình và luôn mang nặng tư tưởng rằng không cần dấnthân, có sáng kiến đổi mới, họ vẫn được hưởng thành quả xứng đáng hơn những gìhọ đã bỏ ra, và nếu có gây ra sai sót, họ có thể cũng không phải chịu trừngphạt gì.

Khôngcó công khai, minh bạch thì hoạt động của doanh nghiệp nhà nước có thể sẽ vẫncòn tồn tại những hành vi mua bán dự án, tìm kiếm mối quan hệ, đầu cơ… Vì vậy,cần buộc các doanh nghiệp nhà nước phải công khai hóa, minh bạch thông tin vớimột tiêu chuẩn khắt khe về tình hình sản xuất, tài chính.

Tôinhấn mạnh đến sự “khắt khe” là vì doanh nghiệp nhà nước không phải sở hữu củacá nhân, tập thể nào mà là sở hữu của toàn xã hội, nên cần phải được xã hộigiám sát quá trình hoạt động, kinh doanh của họ. Các mục tiêu kinh doanh, lợinhuận hàng năm của doanh nghiệp nhà nước cũng cần được công bố và cả nhữngchương trình kế hoạch cho 5 năm.   

Nhưng, nếu buộc các doanhnghiệp nhà nước cũng phải chịu áp lực cạnh tranh như các thành phần kinh tếkhác, đồng thời công khai, minh bạch hoạt động, thì liệu có là bất công với họvì các doanh nghiệp nhà nước còn phải gánh trách nhiệm xã hội?

Tôicho rằng Nhà nước không nên tiếp tục giao trách nhiệm xã hội cho doanh nghiệpnhà nước như trách nhiệm điều tiết thị trường, điều tiết vĩ mô…, bởi sử dụnghọ như thế  là trái với quy luật thị trường.

Chúngta vẫn phải quản lý thị trường bằng luật pháp, chứ không phải chỉ là giao tráchnhiệm này riêng cho khối doanh nghiệp nhà nước.

Tốtnhất, đã là doanh nghiệp thì nên để họ hoạt động thuần túy theo nguyên tắc kinhdoanh, không nên sử dụng doanh nghiệp như một công cụ điều tiết vĩ mô, điềutiết thị trường hay thực hiện chính sách xã hội.

Chẳnghạn với việc cung cấp điện, đã đến lúc Nhà nước phải đảm bảo tất cả các doanhnghiệp đều có cơ hội phân phối điện như nhau chứ không phải chỉ  giao chomột công ty độc quyền… Như thế, Nhà  nước vừa đỡ mất công quản lý đểdoanh nghiệp này không dùng vị thế độc quyền chi phối thị trường, hoặc lợi dụngvị trí độc quyền để gây tổn hại cho người tiêu dùng, vừa đỡ gánh nặng cho doanhnghiệp…

Đãvà đang nghiên cứu rất sâu về đầu tư của doanh nghiệp nhà nước, ông có thể chobiết tâm tư khi thực hiện nghiên cứu này?

Đầutư nhà nước, trong đó có đầu tư của doanh nghiệp nhà nước đóng vai trò quantrọng vào thành công của mô hình tăng trưởng hiện nay. Tuy vậy, thực tế chothấy, mô hình tăng trưởng chủ yếu dựa vào gia tăng vốn đầu tư, năng suất thấp,hiệu quả thấp đã đến mức tận khai và cần được thay đổi.

Đầutư nhà nước gia tăng  là một trong các nguyên nhân làm mất cân đối vĩ mô,qua đó, làm cho kinh tế vĩ mô  ngày càng trở nên bất ổn định.  Đầu tưnhà nước tăng làm tăng bội chi ngân sách, tăng chênh lệch giữa tiết kiệmvà  đầu tư, làm trầm trọng thêm thâm hụt cán cân thanh toán vãng lai; làmgia tăng nợ quốc gia…

Tấtcả diễn biến này đã và đang làm suy yếu các yếu tố nền tảng vĩ mô của nền kinhtế, làm suy yếu vị thế và khả năng của Chính phủ trong quản lý kinh tế vĩ mô;làm cho nền kinh tế dễ bị tổn thương trước các tác động bất lợi từ bên ngoài;khiến kinh tế vĩ mô mong manh, thiếu ổn định.

Điều đáng lưu ý là trong những năm gần đây vốn đầu tư thực tế từ ngân sách luôncao hơn khá nhiều so với vốn đầu tư dự kiến theo kế hoạch. Ví dụ, năm 2010, vốnđầu tư từ ngân sách dự kiến là 125,5 ngàn tỷ đồng, thì thực tế thực hiện lạivào khoảng hơn 180 ngàn tỷ đồng, tức là 55,5 ngàn tỷ cao hơn dự kiến, tươngđương 2,7 tỷ USD, bằng khoảng 2,7% GDP năm 2010. 

Câu hỏi đặt ra là ai, cơ quannào có thẩm quyền thay đổi các khoản chi của ngân sách đã được phê duyệt?

Nếuchỉ đầu tư theo kế hoạch, thì bội chi ngân sách năm 2010 chỉ khoảng 3,5%, mộttỷ lệ lý tưởng trong bối cảnh hiện nay để ổn định kinh tế vĩ mô.

Vànếu bội chi ngân sách chỉ khoảng 3,5% GDP, thì chính sách tài khóa đã bổ sung,phối hợp tốt với chính sách tiền tệ trong chống lạm phát ổn định kinh tế vĩ mô;qua đó, tình hình kinh tế vĩ mô được cải thiện, không bất ổn đến mức báo độngnhư những gì chúng ta đang chứng kiến.

(Theo Vneconomy)